فریتین (Ferritin) نوعی پروتئین در بدن انسان است که آهن را در خود ذخیره می کند و زمانیکه بدن نیاز به آهن دارد آن را آزاد می کند درست مانند یک حساب پس انداز بانکی که پول های مازادمان را در حساب پس انداز نگهداری می کنیم و هنگام نیاز برداشت می نمائیم.
بنابراین میزان موجودی فریتین در بدن معادل است با میزان موجودی آهن بدن. زمانی که جذب آهن به هر دلیلی ضعیف باشد و یا خونریزی نهفته و ناشناخته داشته باشیم و یا بانوان در سنین قبل از یائسگی خون زیادی از دست بدهند موجودی آهن پائین می آید و به همین ترتیب موجودی فریتین کاهش می یابد.
کم خونی
آن بخشی از خون که اکسیژن و آهن دارد هموگلوبین نامیده می شود و در آزمایشات رایج پزشکی معمولاً آن را اندازه گیری می کنند. زمانیکه فریتین خون پایین است ممولاً میزان هموگلوبین هم کاهش می یابد و نه تنها کاهش می یابد بلکه اندازه گلبولهای قرمز، حجم آن و شکل آن ها نیز تغییر می کند. آگاهی ما از بیرون از کم خونی بوسیله رنگ پریده، ناخنهای بسیار روشنی، باد کردن غدد لنفاوی صورت می¬گیرد. پزشک با انجام آزمایشات لازم به کم خونی پی می برد و راهکارهای متداول پیشنهاد می کند.
کمبود اکسیژن
وقتی با کمبود فریتین روبرو هستیم یعنی ما کمبود آهن داریم. آهن اکسیژن را به وسیله گلبولهای قرمز خون به اندام ها به ویژه به مغز می رساند . کمبود اکسیژن رسانی باعث می شود تنفس ما کند شود ،تعریق زیاد شود و خستگی بروز نماید. کمبود طولانی اکسیژن می تواند به از حال رفتن منجر شود. در این حالت پوست رنگ پریده شده و قلب و ریه تحت تأثیر اکسیژن کار خود را به درستی انجام نمی دهند.
سرگیجه
سرگیجه علل متفاوتی دارد که در بسیاری از موارد به گوش میانی مربوط می شود ولی چنانچه کسی سابقه سرگیجه داشته باشد و با کمبود فریتین مواجه شود سرگیجه شدت پیدا می کند و با مصرف ترکیبات آهن داری که سریع جذب خون می شود از شدت آن کاسته می شود. دلیل اینکه ما گاهی دچار برخی از عوارض مذکور در بالا می شویم و گاهی دچار نمی شویم در نوع خوراک مصرفی ما نهفته است. ما بدون اینکه بدانیم با مصرف خوراکهائی که کمبودهای ما را در بر دارند حال بهتری پیدا می کنیم.
خستگی اسکلتی عضلانی
گاهی شنیده می شود برخی می گویند هیچ کاری نکردم ولی خرد و خاکشیرم . در بسیاری از موارد این خستگی اسکلتی – عضلانی نیز در . پروتئینی شبیه هموگلوبین معروف به مایوگلوبین که آن هم آهن و اکسیژن را برای استفاده عضلات ذخیره می کند و به موجودی فریتین وابسته است. لذا چنانچه ما فریتین کم داشته باشیم آنگاه مایوگلوبین کمتری هم خواهیم داشت و در نتیجه اکسیژن لازم به عضلات نمی رسد و لذا ترمیم سلولهای عضلانی به خوبی صورت نمی گیرد و ما در بیرون احساس خستگی داریم. در این هنگام ممکن است فشار خون بالا برود و دچار ضربان شدید قلب بشویم.
ضربان نامنظم قلب
فریتین پایین می تواند منجر به نامنظم شدن ضربان قلب شود زیرا ماهیچه های قلب اکسیژن موردنیاز خود را از هموگلوبین و مایوگلوبین می گیرند،زمانی که با کمبود فریتین روبرو هستیم اکسیژن کافی به سلول های قلب نمی رسد و در نتیجه قدرت انقباض ماهیچه های قلب کاهش می یابد و از آنجا که قلب خون غنی از اکسیژن را بایستی به سراسر بدن ارسال کند لذا این امر به خوبی صورت نمی گیرد و اکسیژن به کلیه نقاط بدن به میزان مطلوب نمی رسد .
بالا بودن فریتین در خون (High Ferritin Level)
مصرف زیاد غذاهای آهن دار بویژه گوشت قرمز و یا بیماری ژنتیکی به تجمع زیادی آهن در بدن و در نتیجه بالا رفتن فریتین منجر می شود.( هموکروماتوزیز Hemochromatosis)
بدن معمولی حداکثر 3 تا 4 گرم معادل 3000 تا 4000 میلی گرم آهن را می تواند ذخیره کند و بیش از این مورد نیاز بدن نیست. افرادی که دچار تجمع غیر عادی آهن هستند بسیار بیشتر از این مقادیر را در بدن نگهداری می کنند که ممکن است منجر به عفونت و یا بروز ناراحتی های دیگر گردد :
- اختلالات آمیزشی
- نارسائی قلبی
- درد مفاصل
- سیروز کبدی
- دیابت
- خستگی مداوم و مزمن
- تیرگی بیش از حد پوست
اینها بخشی از عوارض تجمع غیر عادی آهن در بدن می باشد.
ازمایشاتی که برای کم خونی لازم است ازمایشات زیر میباشد:
- آزمایش کامل خون (CBC)
- فریتین (Ferritin)
- آهن وTIBC
- B12و اسید فولیک
علت انجام آزمایش اندازه گیری فریتین چیست؟
آزمایش سنجش سطح فریتین خون به دلایل زیر انجام می شود:
بررسی علل کم خونی. خصوصا کم خونی فقر آهن.
بررسی وجود التهاب.
بررسی افزایش بیش از حد آهن ( هموکروماتوز )
بررسی روند درمانی کمبود و یا افزایش آهن در بدن.
آمادگی های لازم آزمایش اندازه گیری فریتین چیست؟
آمادگی خاصی نیاز نیست.
آزمایش اندازه گیری فریتین چگونه انجام می شود؟
بستن یک نوار کشسان (گارو) بالای بازو که جریان خون را متوقف می کند . این کار رگ زیر نوار را بزرگ تر می کند، در نتیجه سوزن در رگ راحت تر فرو می رود.
تمیز کردن محل فرو رفتن سوزن
فرو بردن سوزن در داخل رگ. ممکن است بیش از یک بار سوزن زدن لازم باشد.
وصل کردن لوله به سوزن تا از خون پر شود.
باز کردن نوار از بازو، وقتی که خون کافی جمع آوری شده باشد.
قرار دادن باند یا پنبه در محل سوزن بعد از در آوردن سوزن
فشار دادن جای سوزن و بانداژ کردن محل
بیمار در حین آزمایش چه احساسی دارد؟
نمونه خون از رگ بازو گرفته می شود. یک نواری که حالت کشسانی دارد، به بالای بازو بسته می شود ? که ممکن است احساس کنید کمی سفت است. شما ممکن است احساس درد ناشی از فرو بردن سوزن نداشته باشید و یا ممکن است احساس سوزش داشته باشید.
تعیین شدت بیماری
پزشکان با توجه به آزمایش هایی که روی شما انجام می دهند و نیز سوالاتی که از وضعیت عمومی شما می پرسند، می توانند بفهمند که مشکلات ناشی از کم شدن سطح فریتین خون شما از کجا ناشی می شود. از جمله مشکلاتی که باعث می شود تا سطح فریتین بدنتان کاهش یابد از قرار زیر است:
1. کم خونی
2. سرطان
3. بیماری کلیوی
4. هپاتیت
5. زخم معده
6. اختلالات آنزیم
مصرف مکمل های و آهن خوراکی
مکمل های آهن در فروشگاه مواد غذایی و یا داروخانه های محلی به وفور یافت می شوند، و شما می توانید به آسانی آنها را تهیه کنید. شما می توانید هم از دستور العمل همراه دارو و هم از دستور العمل پزشک تابعیت کنید. به طور معمول، مکمل های آهن خوراکی چندین هفته طول می کشد تا آهن و فریتین بدنتان را افزایش دهند. با این حال، اگر شما یک بیماری مانند کم خونی داشته باشید، این بیماری بر توانایی شما در جذب آهن تاثیر منفی خواهد گذاشت. در چنین مواردی ممکن است، قرص ها و مکمل ها کارایی نداشته باشند و خوب عمل نکنند. مکمل های آهن ممکن است، عوارض جانبی متعددی از قبیل کمر درد، لرز، سرگیجه، سردرد و حالت تهوع به وجود آورند. از آنجا که ویتامین C جذب آهن را در خون افزایش می دهد، باید مکمل آهن خود را با یک لیوان آب پرتقال مصرف کنید. توجه داشته باشید که مکمل های آهن را با شیر، کافئین، آنتی اسیدها یا مکمل های کلسیم مصرف نکنید زیرا این مواد میزان جذب آهن در بدن را کاهش می دهند.
تزریق آهن در مواردی که شخص دچار ضعف است، توصیه می شود. همچنین تزریق آهن در مواردی که شخص جراحی بای پس معده انجام داده است، نیز کاربرد دارد. در چنین افرادی جذب آهن از طریق معده سخت است. به همین منظور معمولا پزشکان تزریق آهن را پیشنهاد می کنند. این روش باعث می شود تا آهن مورد نیاز بدنتان خیلی زود و وارد جریان خون شما شود. شما با این کار دستگاه گوارش و مشکلات جذب آن را دور می زنید و مقدار مورد نیاز آهن را مستقیما به خونتان می رسانید. البته توجه داشته باشید، تزریق آهن و فریتین به رگ فقط در مواردی انجام می شود که امکان جذب از طریق دستگاه گوارش کمتر بوده و شخص مورد نظر نیز خیلی زود به آهن نیاز داشته باشد. در پاره ای از مواقع تزریق داخل وریدی آهن ممکن است، عوارض جانبی مشابه با مکمل های خوراکی داشته باشد.
استفاده از مکمل ها و داروهای تجویز شده
داروهای خاصی وجود دارند که می توانند باعث افزایش آهن و فریتین در سطح بدن انسان شوند. در موارد حاد که توانایی شما برای جذب و ذخیره آهن دچار مشکل شود، پزشک شما ممکن است یکی از داروهای زیر را برای شما تجویز کند.
برخی از داروهایی که باعث افزایش سطح آهن و بالا رفتن میزان جذب آن می شوند، عبارتند از:
1. سولفات آهن (Ferrous sulfate)
2. گلوکونات آهنی (Ferrous gluconate)
3. فومارات آهنی (Ferrous fumarate)
4. کربنیل آهن (Carbonyl iron)
5. Iron dextran complex
همچنین بخوانید:
- قرص سرماخوردگی برای همه افراد بی‌خطر است؟
- درباره میزان قند خون و نتیجه آزمایش آن بیشتر بدانید
- واکسیناسیون در کودکان
رژیم غذایی تان را تغییر دهید
مصرف مواد گوشتی برای بالا بردن سطح آهن خون
گوشت قرمز یک منبع عالی از آهن است که شما می توانید برای برطرف کردن نیاز بدن خود به آهن، از این ماده غذایی مصرف کنید. از دیگر مزایای گوشت قرمز این است که بدنتان به راحتی می تواند آهن مورد نیاز را از گوشت قرمز جذب کند. در نتیجه با افزایش مصرف گوشت، میزان سطح آهن خون نیز افزایش یافته با این کار سطح فریتین نیز بالا می رود. در ادامه شما را با بهترین مواد غذایی که می توانند سطح آهن خونتان را بالا ببرند، آشنا می کنیم. مواد غذایی چون؛ گوشت گاو، گوشت بره، جیگر، میگو سرشار از آهن هستند. همچنین شما با خوردن تخم مرغ نیز می توانید مقداری از آهن مورد نیاز بدنتان را تامین کنید.
مصرف محصولات گیاهی برای بالا بردن آهن خون
در کنار مصرف گوشت انواعی از گیاهان وجود دارند که می توانند سطح آهن خونتان را بالا ببرند. مصرف این گونه محصولات گیاهی همچنین باعث بالا رفتن میزان فریتین خون نیز می شوند. به یاد داشته باشید، شما برای اینکه بتوانید به میزان مصرف گوشت از محصولات گیاهی آهن جذب کنید، باید دو برابر مصرف گوشت از این گونه غذاهای گیاهانی که در ادامه به آنها می پردازیم، مصرف کنید. محصولات گیاهی چون؛ برنج، گندم، جو، آجیل و لوبیا به میزان قابل توجه آهن دارند که شما با مصرف این گونه مواد گیاهی می توانید تا حدودی میزان آهن مورد نیاز بدنتان را تامین کنید.
شما باید در مورد مصرف مواد غذایی و مواد معدنی ای که باعث سخت تر شدن جذب آهن در بدن می شوند، نیز دقت کنید. مصرف برخی مواد چون؛ قهوه، چای سیاه و سبز، سویا غلیظ شده، شیر، کلسیم، منیزیم، فلز روی و فلز مس که می توانند در جذب آهن شما را دچار مشکل کنند، اجتناب کنید. سعی کنید در مواقعی که می خواهید غذای پر آهن چون گوشت قرمز و یا هر ماده غذایی پر آهنی که می خواهید، مصرف کنید از خوردن این گونه مواد در طول و یا حتی چندین ساعت پس و یا پیش از آن خوداری کنید، تا بدنی سالم و تندرست داشته با شید.
منبع: alwayshealth
- شنبه ۱۱ مرداد ۹۹ , ۱۱:۱۳
- ادامه مطلب
